Maar hoe is dit heerlijke balletje nou ontstaan en waarom heet het een bitterbal? Daar gaat best een geschiedenis aan vooraf, maar we doen hier even de korte versie. We gaan terug naar 1568, het begin van de 80-jarige oorlog en de opstand tegen de Spaanse regering. Voor de koks van de Spaanse legereenheden waren de ingrediënten die zij thuis gewend waren, hier niet altijd voorhanden. Daarom moesten zij experimenteren met Hollandse producten. In die tijd was er al ragout gemaakt van rundvlees, water en brood. De geschiedenis daarvan gaat nog veel verder terug, maar dat is weer een heel ander verhaal. De Spanjaarden gebruikten al de techniek van paneren en frituren voor bijvoorbeeld hun inktvis. Om dat Nederlandse goedje wat meer smaak te geven, hesen ze het letterlijk in een nieuw jasje. Een ragoutballetje gerold door een mengsel van ei en broodkruim en dan in de hete olie. Tadaaaa daar was de voorganger van de bitterbal - of eigenlijk was het een soort kroket -.
In 1648 trokken de Spanjaarden weer weg en ging de ontwikkeling van de bitterbal verder. Tijdens de Gouden Eeuw introduceert de Amsterdamse uitbater Jan Barendsz in zijn kroeg hapjes onder de noemer “schnecks”. Zijn bier en jenever drinkende klanten gaven aan best trek te krijgen van zo’n borrel en verlieten daarom vroegtijdig de kroeg om thuis te eten. Daar kon Jan wel wat mee. Hij begon met het serveren van kaas, worst en brood. Zijn vrouw maakte thuis - boven de kroeg - wel eens de ragout in paneermeel klaar. Als er dan wat ragout over was, maakte zij hier kleine balletjes van, rolde deze door de paneer en frituurde ze in hete olie. Ze gaf dit mee als hapje voor de klanten in de bar. En tot op de dag van vandaag is de bitterbal een geliefd hapje voor tijdens de borrel.
De naam bitterbal is afgeleid van de term bittergarnituur. Waarin “Garnituur” staat voor de keuze uit een assortiment, wat Jan Barendsz en zijn vrouw hadden geïntroduceerd en wat later standaard werd in de kroegen. “Bitter” duidt op jenever, later een “bittertje” genoemd.
Waar het op neer komt, de bitterbal mag bij geen enkele borrel, feestje of festival ontbreken. In welke variant dan ook. Gelukkig hoeft dat ook niet met één van deze Foodtrucks.
